Sen de, ben de başkası da… Hepimiz mutlu olmayı istiyoruz. Hayatımızdaki stres kaynaklarının olmadığı, hayatımızın ana konusunun eğlenmek olduğu bir mutluluk isteriz. Sakin bir tatil köyünde deniz kenarında olmak da güzel olabilir, çeşitli gece hayatının yaşandığı heyecanlı caddelerde olmak da olabilir.
Olabilir olabilir de, mutluluk tam olarak nedir? Nasıl durumlarda mutlu oluruz? Mutlu olmak olarak tanımlanan şey ne?
Mutluluğu alabileceğimiz 2 güzel kaynak var. Birisi dopamin diğeri serotonin. Bunlar senin de bildiğin gibi nörotransmitter maddeler. Sinaptik boşluğa salınan ve reseptörleriyle ilgili uyarımı sağlayan nörotransmitterler.
Dopaminin verdiği mutluluk daha kısa süreli, heyecanlı, günümüzde ulaşılması kolay, aynı bir ödül maması gibi bariz mutluluk sağlayıcı.
Dopamin sayesinde bir konuya, işe, derse, projeye, oyuna odaklanabilir ve o davranışın devamını sağlayabilirsin. Hedonik zevklerin hepsi dopamin sistemini uyaran zevklerdir.
Aslında Dopamin doğadaki biz için avlanmak, üremek, yemek yemek, su içmek, keşfetmek gibi davranışları ödül sistemi ile devam ettirmeyi sağlıyordu. Uzaklarda av olacağı beklentisiyle salgılanan dopamin, o uzaklara gidebilecek motivasyonu sağlıyordu.
Serotonin ise, saygınlığı, huzurlu hissetmeyi sakin ve rahatlamış hissetmeyi sağlıyor. Spor yaptıktan sonra gelen rahatlama, sakince otururken içinin huzurla dolması gibi durumlar Serotonin etkisiyle hissettiğin duygulardan oluşuyor.
Peki, fark ettin mi bu mutluluk tarzlarının kültürel kimliğini?
Batı’da hakim mutluluk anlayışı hayatını heyecanlı yaşıyor olmakla, eğlenceyi yoğun hissediyor olmakla, çok ödül elde etmekle bağdaştırılıyor.
Batı’daki üst görülen insan tipi, çok parası olan dopaminin sağladığı hazlara ulaşımı en kolay olan kişiyken Doğu’da bu durum böyle mi? Batı’ da mutluluk kavramının dopaminden gelen mutluluk olduğu için değerleri de buna göre şekilleniyorken Doğu’da durum ne?
Doğu’ da üst insan, kendini hazlardan en soyutlayan insan şeklinde tasvir ediliyor. Serotonin kaynaklı mutluluk algısına sahip Doğu’lular için huzur, rahatlık, bilgelik gibi değerler ön plana çıkıyor.
Uzak Doğu öğretilerinde hep kendine en iyi hakim olabilen insan üst insan görülüyor. Serotoninin getirdiği mutluluğa gerçekten mutluluk diyen Doğu’lular; iç huzura, erdemli olmaya, yukarı aşağı fazla dalgalanmalardan ziyade daha stabil bir yaşama değer biçmişler. Keşişleri düşün. Uzak Doğu felsefesini düşün.
Bu yüzden Dopamin Batı’nın mutluluk nörotransmitteriyken Serotonin Doğu’nun mutluluk nörotransmitteri diyorum